Greenbrier: Hầm trú ẩn hạt nhân chưa từng được dùng đến của nước Mỹ

Trong vài tuần kể từ khi động thổ, nhiều người dân địa phương đã thấy rằng khu vực mới của khách sạn, mang tên Cánh Tây (West Virginia Wing), không chỉ có phòng nghỉ và khán phòng họp mặt. Tuy vậy họ giữ kín nghi ngờ của mình, vì vậy phải gần 35 năm trôi qua trước khi phần còn lại của đất nước biết đến nó: Cánh Tây của Greenbrier nằm phía trên một boongke hạt nhân chôn sâu 219 mét dưới lòng đất.

     Bên trong, đằng sau cánh cửa nặng 25 tấn, là không gian sinh hoạt và làm việc đủ chỗ cho từng thành viên Quốc hội Mỹ. Ở đây có hơn 1.000 giường tầng, một quán cà phê 400 ghế ngồi, khán phòng riêng cho cả Thượng viện lẫn Hạ viện, một nhà bếp và bệnh viện có đồ dự trữ đủ cho 30 năm, các bể chứa nước khổng lồ và một lò đốt rác có thể dùng làm lò hỏa táng.
     
     Hầm có diện tích 10.405 m², với khu hội nghị có kích thước 27 x 57 mét, chiều cao 6,1 m và 8 cột trụ. Hai bên căn phòng này là 2 phòng nhỏ hơn - một phòng 470 chỗ ngồi, chứa được cả 435 Hạ nghị sĩ. Phòng nhỏ hơn có sức chứa khoảng 130 người, có thể làm phòng Thượng viện tạm thời. Phòng sảnh lớn được thiết kế để sử dụng cho những phiên họp chung của Quốc hội. Chi phí của toàn bộ dự án là 14 triệu USD.

Khu nghỉ dưỡng này được chọn làm nơi đặt hầm trú ẩn vì vị trí biệt lập, mối quan hệ lâu dài với giới chức tinh hoa của đất nước và gần Washington DC, cách đó khoảng 4 giờ lái xe. Greenbrier được coi là “nơi ẩn náu cuối cùng của Quốc hội”. Theo một kịch bản, chính phủ Mỹ sẽ tập họp lại để điều hành đất nước ở boongke này nếu như xảy ra chiến tranh hạt nhân. May thay điều này chưa bao giờ xảy ra.

Ảnh chụp hầm đang trong quá trình xây dựng vào tháng 1/1960.
Một bí mật gắn với niềm tự hào địa phương
Trish Parker, cư dân lâu năm của Hạt Greenbrier, nói rằng hầm trú ẩn này là một bí mật mở - điều vẫn được thảo luận trong phạm vi nào đó, chứ không phải là cấm kỵ hoàn toàn. Bà nói: “Mọi người thắc mắc về nó với chồng, vợ, anh trai của họ, nhưng họ sẽ không thắc mắc với bất kỳ ai khác. Họ chỉ không nói chuyện đó với người ngoài."
Một bí mật như vậy thật khó tin là có thể được giữ kín vào ngày nay, nhưng cuối thập niên 1950 lại là chuyện khác. Boongke, có mật danh là Dự án Đảo Hy Lạp (Project Greek Island), được khởi công năm 1958 và hoàn thành năm 1962.

Ở Hạt Greenbrier, bí mật này có ý nghĩa rất sâu sắc. Greenbrier tới nay luôn là nơi tuyển dụng lớn nhất trong khu vực, nhiều thế hệ gia đình đã làm việc cả đời ở đó. Điều này hun đúc nên lòng trung thành, cùng nỗi sợ mất đi công việc tốt duy nhất người ta có thể tìm được trong khu vực. Tất cả đã thúc đẩy mọi người đồng lòng giữ bí mật về căn hầm.

Trish nói: “Cha họ làm việc ở đó, ông nội họ làm việc ở đó, họ làm việc ở đó, con cái họ cũng sẽ làm việc ở đó. Có vẻ như điều gì tốt cho khách sạn Greenbrier cũng tốt cho Hạt Greenbrier.” Còn Christy Parker, một nhà quản lý ở khách sạn, cho biết: “Tôi chưa bao giờ đi qua cánh cửa ma thuật đó,” khi đề cập đến cánh cửa lớn được giấu khuất tầm mắt, ngăn cách khu vực công cộng của Greenbrier với căn hầm.

Cổng vào hầm trú ẩn.

Peggy Boso, một giáo viên nghỉ hưu và từng trông trẻ tại khách sạn Greenbrier. Một đêm nọ, ngay sau khi hầm trú ẩn được tiết lộ vào năm 1992, bà đã trông trẻ cho con của một thượng nghị sĩ. Ông hỏi bà xem liệu mọi người trong thị trấn có biết bí mật này không. Boso nhớ lại: "Về cơ bản, tôi đã nói: ‘Có biết, nhưng không ai thích nói về nó.'"

Một sơ đồ của hầm trú ẩn.
Mối nghi ngờ của Conte
Robert Conte, một sử gia đã ở Greenbrier được hơn 40 năm, ông đến khu nghỉ dưỡng này vào năm 1978 và ngay lập tức cảm nhận được có điều gì không ổn ở Cánh Tây. Ông nói: “Khi tôi đến đó, đọc về nó, tôi nhớ mình đã nghĩ, ‘Tại sao họ phải mất ba năm mới xây được một tòa nhà ba tầng?' Mọi chuyện có vẻ kỳ lạ.”
Conte trở thành bạn thân của Fritz Bugas, giám đốc Forsythe Associates, công ty nghe nhìn cung cấp tivi cho khách sạn. Conte nghĩ thật lạ khi tất cả nhân sự của Greenbrier, từ thợ điện, đầu bếp đến thợ sửa ống nước, chỉ là nhân viên thì người của Forsythe lại là nhà thầu. Mối nghi ngờ này đã đúng: Forsythe chỉ là công ty bình phong, công việc thực sự của họ là bảo trì hầm trú ẩn trong nhiều năm.

Giường tầng trong boongke.
Bị tiết lộ bởi một phóng viên
Đầu năm 1992, một phóng viên của tờ Washington Post (WaPo) tên là Ted Gup đã ghé qua Greenbrier để tìm kiếm câu trả lời, vì nhận được tin báo ẩn danh về hầm trú ẩn. Sau đó vào tháng 6/1992 Gup đưa nó lên mặt báo, ông viết: “Greenbrier khác biệt ở chỗ nó dựa nhiều vào yếu tố bí mật hơn bất kỳ núi đá nào để che chắn khỏi những quả bom đang bay tới. Tuy nhiên, bất chấp sự kín kẽ nhân viên khu nghỉ dưỡng, sự tồn tại của một cơ quan chính phủ ẩn giấu ở đó vẫn được biết đến rộng rãi.”

Bài báo của phóng viên Gup.

Conte cho biết khi sự thật lộ ra, rất ít người trong vùng ngạc nhiên về sự tồn tại của boongke, nhưng họ rất bất ngờ khi phát hiện ra nơi đây được dành cho Quốc hội vì đa số đều tưởng nó dành cho Tổng thống. Conte nói: “Đó là một bí mật bên trong bí mật, không ai nghĩ nó dành cho 1.100 người.”

Nhiều người dân địa phương tỏ ra phẫn nộ với Gup và tờ WaPo. Trish nói: “Thật là tự hào khi có nó ở đó, khi có một chút bí ẩn mà không ai khác trong nước biết tới. Và rồi khi một người mà họ coi là người ngoài bước vào và tiết lộ về nó, họ cảm thấy bị phản bội.”

Nhân vật ẩn danh cho Gup biết về sự tồn tại của hầm chưa bao giờ được công khai danh tính. Nhưng Conte hiểu đó có thể là những người không thích quá nhiều tiền được chi chỉ để duy trì một hầm trú ẩn hạt nhân đã lỗi thời. Sau bài báo, hầm Greenbrier cũng được giải mật và mở cửa tham quan vào năm 1995. Những người đầu tiên tham quan nó là các nhân viên của khách sạn Greenbrier, như một lời cảm ơn vì sự kín kẽ của họ. Hơn 30 năm sau, các chuyến tham quan khu vực này vẫn được công chúng vô cùng ưa thích.